Λου Σαλομέ (1882) Πηγή φωτογραφίας: Περι ... γραφής
Ποια ήταν η Λου Σαλομέ; Πόσοι ξέρουν αυτή την εξαιρετική γυναίκα;
Θα ξεκινήσω το αφιέρωμα σε εκείνη με τα λόγια του Νίτσε:
"Χωρίς τη Λου, δε θα υπήρχε ο Ζαρατούστρας"
Και μόνο για τη φράση αυτή αξίζει νομίζω κανείς να μελετήσει την περίπτωση της Λου Σαλομέ. Και τότε θα ανακαλύψει πως η φοβερή αυτή γυναίκα άφησε εποχή όχι μόνο ως μούσα του Νίτσε αλλά και πολλών άλλων μεγάλων του πνεύματος. Ιδιαίτερα θα πρέπει να αναφέρουμε το Ρίλκε και το Φρόιντ.
Το δικό μου προσωπικό ενδιαφέρον για τη Λου Σαλομέ ξεκίνησε λίγο ανορθόδοξα. Το ερέθισμα υπήρξε το βιβλίο του Δημήτρη Λιαντίνη: «Έξυπνον Ενύπνιον» και συγκεκριμένα η αφιέρωση του βιβλίου:
«Ad Lou exvoto»
Όταν πρωτοδιάβασα αυτή την αφιέρωση ο νους μου πήγε φυσικά στη σύζυγο του Λιαντίνη και μόνο, που γνώριζα ότι αυτό ήταν το υποκοριστικό της, «Λου». Διαβάζοντας όμως αργότερα το «Ίδε ο άνθρωπος» του Νίτσε, ελληνισμένο από το Δημήτρη Λιαντίνη, έκπληκτη διάβασα το παρακάτω απόσπασμα:
«Το κείμενο, το σημειώνω ρητά, γιατί πάνω σ’ αυτό επικρατεί μια ευρύτερα γνωστή παρεξήγηση, δεν είναι δικό μου: πρόκειται για την εκπληκτική έμπνευση μιας νεαρής ρωσσίδας, με την οποία τότε είχα δέσει φιλία, της δεσποινίδας Lou Salome. Όποιος ημπορεί γενικά να κερδίσει ένα νόημα από τα τελευταία λόγια του ποιήματος, θα μαντέψει, γιατί το προτιμούσα και το θαύμαζα. Τα λόγια αυτά είναι μεγαλειώδη. Ο πόνος δεν ισχύει σαν αντίρρηση κατά της ζωής: «Δεν έχεις πια καμιά άλλη χαρά, για να μου δώσεις, ωραία! τότε σου μένει ακόμη ο πόνος σου…» (σελ.88)
Lou Salome. Άγνωστο όνομα για μένα τότε. Αναμενόμενος όμως ο συνειρμός με την αφιέρωση στο βιβλίο του Λιαντίνη. Αλλά και με τη φιλοσοφία του και όσα κι εκείνος έγραψε για τον «πόνο». Μου έλειπε όμως μια ακόμη σημαντική ψηφίδα για να αρχίσω να ενδιαφέρομαι για τη Σαλομέ. Κι αυτή ήταν η πληροφορία για τη σχέση της με το Ρίλκε. Το Ράινερ Μαρία Ρίλκε, τις ελεγείες του οποίου πραγματεύεται το «Έξυπνον Ενύπνιον». Όταν πια το έμαθα κι αυτό, άρχισα να αναζητώ κάθε διαθέσιμη πληροφορία για τη γυναίκα αυτή. Και υπήρξα αρκετά τυχερή. Βλέπετε η περίπτωση της Σαλομέ είχε συγκινήσει και άλλους μελετητές και στο διαδίκτυο υπήρχαν πλούσιες αναφορές στην πολυτάραχη ζωή της.
Πηγή φωτογραφίας Περι...γραφής
Ως εξαιρετικό αφιέρωμα συστήνω ανεπιφύλακτα εκείνο που βρήκα στο site «Περί…γραφής». Όχι μόνο για τις αναλυτικές πληροφορίες που δημοσιεύονται εκεί αλλά και για το πλούσιο φωτογραφικό υλικό. «Τι γυναίκα! Τι γυναικάρα ήταν αυτή!» ήταν τα λόγια μου όταν διάβασα αυτό το αφιέρωμα. Και βέβαια ο νους μου πήγε στην παρατήρηση του Λιαντίνη στη «Γκέμμα» (σελ. 45):
«Η Κίρκη είναι έξυπνη. Γι’ αυτό είναι και τόσο έμορφη, ώστε να φαντάζει μάγισσα και μάγισσας παιδί. … Αν δεν ήταν έξυπνη η Κίρκη, δε θα ‘τανε όμορφη. Η εμορφιά είναι δύναμη νόησης. Η εμορφιά δεν είναι απλά καμπύλες, και χρώτας, και λίκνισμα, και λαιμός και μαλλιά. Η εμορφιά είναι δαιμονική κυριαρχία στον περίγυρο από αιτίες απροσδιόριστες. Είναι το «αμήχανον κάλλος» που λέει ο Πλάτων.»
Και η Σαλομέ υπήρξε αυτό ακριβώς. Μια Κίρκη, μια μάγισσα, μια δαιμονική κυριαρχία στη ζωή των αντρών που τη γνώρισαν. Δεν τους μάγευε τόσο με τη φυσική καλλονή της, όποια και όση διέθετε, όσο με το σπινθηροβόλο πνεύμα της. Τη μαγική της δύναμη δεν άντεξε να αντιμετωπίσει αντρίκεια ακόμη και ο γίγαντας Νίτσε. Εισπράττοντας «χυλόπιτα» όπως θα λέγαμε σήμερα, θέλησε να την εκδικηθεί και έδωσε παραγγελία σε φωτογράφο να μοντάρει την παρακάτω φωτογραφία:
Πηγή φωτογραφίας: Περί...γραφής
Η Λου με μαστίγιο στο χέρι οδηγεί ένα κάρο που το σέρνουν αντί για άλογα, δυο άντρες. Κι ο ένας είναι ο ίδιος ο Νίτσε! Ο συμβολισμός εμφανέστατος. Και αργότερα στο Ζαρατούστρα του θα εξάγει το πικρό συμπέρασμα:
"Όταν πηγαίνετε στη γυναίκα μη λησμονείτε το μαστίγιο!"
Ήταν λοιπόν μια μέγαιρα η Λου Σαλομέ; Όχι, βέβαια. Ήταν απλώς μια γυναίκα αληθινή. Που δεν περίμενε έναν άντρα για να ολοκληρώσει την προσωπικότητά της. Που δεν έχανε τον εαυτό της στη σχέση με έναν άντρα. Η Σαλομέ παρά τις στενές σχέσεις της με αρκετούς μεγάλους άντρες της εποχής της, διατήρησε την αυτονομία της και τον ανεξάρτητο τρόπο σκέψης της. Δεν αφομοιώθηκε από το μέγεθος του όποιου συντρόφου είχε στο πλευρό της. Κι αυτό θαρρώ είναι πρότυπο ζωής για κάθε γυναίκα που σέβεται τον εαυτό της. Και σέβεται και το σύντροφο που έχει δίπλα της. Αρκεί βεβαίως και εκείνος να είναι άντρας αληθινός. Να μην αποζητά το έτερον ήμισυ αλλά την ολοκληρωμένη γυναίκα και την ολοκληρωμένη σχέση μαζί της, τον αυθεντικό έρωτα.
Γιατί κανένας άντρας δε θα γινόταν μεγάλος αν ήταν υποχρεωμένος να αναλώνεται σε μια «γυναικούλα». Και σε κανέναν μεγάλο άντρα δεν αρμόζουν «γυναικούλες». Μόνο γυναίκες αληθινές. Που μπορούν να σταθούν στα πόδια τους και δεν έχουν ανάγκη τον άντρα ως βακτηρία της δικής τους ανεπάρκειας. Μια «Λου» χρειάζεται ο κάθε άντρας στο πλευρό του αν θέλει να ανέβει σε κορυφές. Το «βάστα με να σε βαστώ ν’ ανεβούμε στο βουνό» είναι μόνο για τα ανθρωπάκια. Και οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι χωρίς μια «Λου», όχι μόνο ο Ζαρατούστρας αλλά και πολλά άλλα έργα που σήμερα θαυμάζουμε, δε θα είχαν υπάρξει ποτέ. Και φαίνεται καλά να το γνώριζε αυτό και ο Λιαντίνης. Το «Ad Lou exvoto» προμετωπίδα στο πρώτο πρώτο βιβλίο του είναι σαφές πως αυτή την πρόθεση δηλώνει. Πρόθεση που το τελευταίο γράμμα στην κόρη του δείχνει πως έλαβε και δικαίωση.
Γι’ αυτό λοιπόν κορίτσια, τώρα που στις ακρογιαλιές θα εκδράμετε, μαζί με τα τελευταίας μόδας μαγιό και όλα τα υπόλοιπα αξεσουάρ που θαρρείτε ότι θα σας φέρουν τον πρίγκιπα των ονείρων, βάλτε στο σακίδιο και τη βιογραφία της Σαλομέ. Αν θέλετε πρίγκιπες αληθινούς να συναντήσετε και όχι θλιβερά ανδρείκελα.
Salber Linde, «Λου Αντρέας Σαλομέ», Εκδόσεις Μελάνι
Πηγή φωτογραφίας και πληροφοριών για το βιβλίο: Παπασωτηρίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου